Gemini là gì? Cách sử dụng Gemini và chi tiết các mô hình Google AI hiện tại

Kể từ khi cơn bão AI tạo sinh bùng nổ, thế giới công nghệ đã thay đổi với tốc độ chóng mặt. Google, từ vị thế của một người phải rượt đuổi, giờ đây đã khẳng định vai trò dẫn dắt với một hệ sinh thái AI vô cùng rộng lớn và phức tạp. Có thể bạn đang cảm thấy choáng ngợp trước một “vũ trụ” các cái tên: Gemini 2.5 Pro, Imagen 4, Veo 3, Lyria RealTime, Gemma 3… và tự hỏi làm thế nào để thực sự hiểu và khai thác chúng.

Là một chuyên gia Tối ưu Vận hành (Operational Excellence), Toàn hiểu rằng việc nắm bắt và áp dụng đúng công nghệ, đúng công cụ cho đúng bài toán là chìa khóa để tạo ra hiệu suất đột phá. Vì vậy, trong bài viết này, mình sẽ không chỉ giải thích “Gemini là gì”. Thay vào đó, Toàn sẽ hệ thống hóa toàn bộ kiến thức về hệ sinh thái AI của Google, từ chiến lược sản phẩm, kiến trúc công nghệ cốt lõi của từng mô hình, đến các hướng dẫn thực hành chi tiết và so sánh rõ ràng khi nào nên dùng công cụ nào. Mục tiêu của bài viết này rất đơn giản: trang bị cho bạn một tấm bản đồ chi tiết để tự tin chinh phục vũ trụ Google AI, biến nó thành trợ lý đắc lực nhất cho công việc của bạn.

I. BỨC TRANH TOÀN CẢNH HỆ SINH THÁI AI CỦA GOOGLE (2025)

Để sử dụng hiệu quả, trước hết chúng ta cần hiểu chiến lược đằng sau hệ sinh thái này. Google không chỉ tạo ra một sản phẩm duy nhất, mà họ đã xây dựng một danh mục đầu tư AI toàn diện, phục vụ mọi nhu cầu từ người dùng phổ thông đến các nhà phát triển chuyên nghiệp. Hạt nhân của chiến lược này là sự phân chia rõ ràng giữa mô hình nền tảng đa năng và các mô hình chuyên dụng, được bổ trợ bởi một nhánh mã nguồn mở mạnh mẽ.

1. Sơ đồ Hệ sinh thái và Chiến lược Đa mũi nhọn

Để dễ hình dung, Toàn sẽ phác thảo sơ đồ hệ sinh thái AI của Google thành các nhánh chính, mỗi nhánh có một vai trò và mục tiêu riêng biệt:

• Lõi (Core) – Họ mô hình Gemini: Đây là các mô hình đa phương thức (multimodal) độc quyền, tiên tiến và mạnh mẽ nhất, đóng vai trò là “bộ não” cho hầu hết các sản phẩm AI của Google. Chúng bao gồm các biến thể như 2.5 Pro, 2.5 Flash, và 2.5 Flash-Lite.
• Sáng tạo Chuyên dụng (Specialized Generative): Đây là các mô hình được tối ưu hóa để đạt chất lượng đỉnh cao trong các tác vụ sáng tạo nội dung cụ thể, bao gồm:
  • Imagen (3 & 4): Chuyên về tạo và chỉnh sửa hình ảnh chất lượng nghệ thuật.
  • Veo (3): Chuyên về tạo và chỉnh sửa video chất lượng cao từ văn bản và hình ảnh.
  • Lyria (2 & RealTime): Chuyên về tạo và tương tác với âm nhạc.

Xem thêm: Tổng hợp 50 công cụ AI chuyên sâu cho từng công việc: Content, ảnh, video, âm thanh, slide, giọng nói, inforgraphic…

• Mã nguồn mở (Open Source) – Họ mô hình Gemma: Đây là các mô hình nhẹ, hiệu quả và được cung cấp dưới dạng mã nguồn mở. Chúng được xây dựng dựa trên cùng công nghệ với Gemini, nhằm phục vụ cộng đồng và tạo phễu dẫn người dùng đến các nền tảng đám mây của Google.
• Nghiên cứu & Tương lai (Research & Future): Đây là nơi Google khám phá các giới hạn của AI, với các dự án tiên phong như Project Astra (trợ lý AI toàn năng) và các mô hình khoa học chuyên sâu như AlphaFold.

2. Gemini vs. Các mô hình chuyên dụng: Khi nào dùng “Dao đa năng”, khi nào dùng “Dao đầu bếp”?

Nhiều bạn sẽ thắc mắc tại sao lại cần Imagen khi Gemini cũng có thể tạo ảnh. Đây chính là điểm cốt lõi trong chiến lược sản phẩm của Google. Toàn muốn các bạn phân biệt rõ ràng giữa tương tác đa phương thức và sáng tạo chuyên dụng.

Gemini là “con dao đa năng Thụy Sĩ”, nó xuất sắc trong việc suy luận và tương tác trên nhiều loại dữ liệu. Ví dụ, bạn có thể tải lên một bức ảnh và trò chuyện với Gemini về nội dung, chi tiết, hay yêu cầu nó viết một câu chuyện dựa trên bức ảnh đó. Trong khi đó, Imagen, Veo, Lyria là “bộ dao chuyên dụng của đầu bếp”, được thiết kế để sáng tạo ra các tác phẩm có chất lượng nghệ thuật cao nhất. Tài liệu của Google cũng nêu rõ: “Hãy chọn Imagen cho các tác vụ chuyên biệt nơi chất lượng hình ảnh là cực kỳ quan trọng”. Chiến lược này mang lại sự linh hoạt tối đa, cho phép Google cạnh tranh trên mọi phân khúc của thị trường AI tạo sinh.

II. PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU: HỌ MÔ HÌNH GEMINI 2.5

Gemini là hạm đội chủ lực của Google. Phiên bản 2.5, ra mắt đầu năm 2025, đã giới thiệu những năng lực đột phá, củng cố vị thế dẫn đầu của Google. Để khai thác hết sức mạnh của nó, chúng ta cần hiểu rõ các biến thể và công nghệ nền tảng.

1. Nền tảng Kiến trúc: “Suy luận” và “Ngữ cảnh siêu dài”

Sự vượt trội của Gemini 2.5 đến từ hai yếu tố kiến trúc cốt lõi:

• Thinking Model (Mô hình Suy luận): Đây là một bước tiến hóa vượt bậc. Thay vì chỉ dự đoán từ tiếp theo, Gemini 2.5 có khả năng “suy luận thông qua các suy nghĩ của mình trước khi trả lời”. Nó có thể tự tạo và đánh giá nhiều giả thuyết hoặc các bước giải quyết trung gian trước khi đưa ra câu trả lời cuối cùng. Quá trình “suy nghĩ” này, dù tốn tài nguyên tính toán hơn, lại cải thiện đáng kể độ chính xác trong các lĩnh vực đòi hỏi logic như toán học và lập trình.
• Cửa sổ Ngữ cảnh Siêu dài (Long Context Window): Đây là “vũ khí” chiến lược của Google. Các mô hình Gemini 1.5 và 2.5 Pro cung cấp cửa sổ ngữ cảnh 1 triệu token tiêu chuẩn và có thể mở rộng lên tới 2 triệu token. Con số này tương đương với việc “đọc hiểu” khoảng 1.500 trang tài liệu, 19 giờ âm thanh hoặc 3 giờ video trong một lần duy nhất. Điều này gần như loại bỏ sự cần thiết của các hệ thống RAG (Retrieval-Augmented Generation) phức tạp, cho phép mô hình nhìn thấy toàn bộ bức tranh và hiểu các mối liên hệ tinh vi trong một kho dữ liệu khổng lồ.

2. So sánh các biến thể: 2.5 Pro vs. 2.5 Flash vs. 2.5 Flash-Lite

Việc lựa chọn đúng biến thể Gemini là một quyết định tối ưu vận hành quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và hiệu quả. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết để bạn dễ dàng lựa chọn:

Xem thêm: Mô hình AI nào mạnh nhất hiện nay? So sánh chi tiết thông số từng mô hình

III. HƯỚNG DẪN TRUY CẬP VÀ SỬ DỤNG THỰC HÀNH

Lý thuyết đã đủ, giờ là lúc chúng ta đến với phần quan trọng nhất: bắt tay vào thực hành. Phần này sẽ cung cấp các chiến lược và kỹ thuật cụ thể để bạn làm chủ các tính năng của Gemini trong công việc hàng ngày, từ việc truy cập các gói dịch vụ khác nhau đến việc sử dụng các công cụ chuyên biệt.

1. Lựa chọn Gói dịch vụ: Gemini Miễn phí vs. Gemini Advanced

Cửa ngõ chính cho người dùng cuối là ứng dụng Gemini (web và di động), với hai cấp độ rõ rệt:

• Gói Miễn phí (Gemini): Sử dụng mô hình chính là Gemini 2.5 Flash, có quyền truy cập hạn chế vào 2.5 Pro cho các tác vụ phức tạp. Cửa sổ ngữ cảnh bị giới hạn ở 32,000 token. Bạn có thể tạo ảnh (không có người thật), sử dụng Gemini Live và NotebookLM với một số giới hạn.
• Gói Trả phí (Gemini Advanced): Cung cấp quyền truy cập cao nhất vào Gemini 2.5 Pro với cửa sổ ngữ cảnh được mở rộng lên 1 triệu token. Gói này mở khóa các tính năng độc quyền như tạo video (sử dụng Veo 3), tạo ảnh có người thật, sử dụng Deep Research chuyên sâu và ghi nhớ ngữ cảnh từ các cuộc trò chuyện trước.

Khi nào nên nâng cấp? Toàn khuyên bạn nên nâng cấp lên Advanced khi công việc đòi hỏi phải xử lý các tài liệu lớn (vượt quá giới hạn 32k token), suy luận logic phức tạp, hoặc khi bạn muốn khai thác các tính năng sáng tạo đa phương tiện cao cấp.

2. Hướng dẫn chi tiết: Tạo và sử dụng Gemini Gems

Gems là một tính năng cực kỳ hữu ích, cho phép bạn tạo ra các phiên bản Gemini được tùy chỉnh, chuyên biệt cho các nhiệm vụ lặp đi lặp lại. Về cơ bản, bạn đang tạo ra một đội ngũ các “chuyên gia AI” cá nhân hóa. Thay vì phải gõ lại những chỉ dẫn dài dòng mỗi lần, bạn chỉ cần gọi Gem tương ứng.

BƯỚC 1: Bắt đầu tạo Gem

Trong giao diện Gemini (gemini.google.com), bạn sẽ thấy mục “Gems” ở thanh bên trái. Nhấp vào đó và chọn “Tạo Gem mới”.

BƯỚC 2: Viết hướng dẫn (Instructions) – Linh hồn của Gem

Đây là bước quan trọng nhất. Trong ô “Hướng dẫn”, bạn cần nói cho Gem biết nó là ai, nhiệm vụ của nó là gì, và nó nên hành xử như thế nào. Một bộ hướng dẫn tốt nên bao gồm các yếu tố sau:

• Vai trò (Role): “Bạn là một chuyên gia marketing chuyên viết nội dung cho mạng xã hội, đặc biệt là cho các thương hiệu thời trang.”
• Nhiệm vụ (Task): “Nhiệm vụ của bạn là nhận một chủ đề hoặc tên sản phẩm và tạo ra 3 phiên bản caption cho Instagram, 1 cho Facebook và 1 tweet cho Twitter.”
• Quy trình (Process): “Với mỗi caption Instagram, hãy đề xuất 5 hashtag phù hợp, bao gồm cả hashtag thương hiệu và hashtag xu hướng. Giọng văn phải trẻ trung, năng động, và luôn kết thúc bằng một câu hỏi kêu gọi tương tác (call-to-action).”
• Ràng buộc (Constraints): “Không sử dụng quá 3 emoji trong mỗi caption. Tweet không được dài quá 280 ký tự. Luôn sử dụng từ khóa [Tên thương hiệu] trong các bài viết.”

BƯỚC 3: Lưu và sử dụng

Sau khi viết xong hướng dẫn, đặt tên cho Gem của bạn (ví dụ: “Chuyên Gia Sáng Tạo Nội Dung MXH”) và lưu lại. Giờ đây, mỗi khi cần viết bài cho mạng xã hội, bạn chỉ cần kích hoạt Gem này và đưa ra một yêu cầu đơn giản như: “giày thể thao phiên bản giới hạn ‘Sải Cánh'”. Gem sẽ tự động thực hiện mọi thứ theo hướng dẫn bạn đã cài đặt.

3. Khai phá các công cụ và kỹ thuật chuyên biệt

Ngoài giao diện chat chính và Gems, có những công cụ và kỹ thuật bạn cần nắm vững để khai thác tối đa sức mạnh của hệ sinh thái này.

NotebookLM: Trợ lý nghiên cứu cá nhân của bạn

Hãy tưởng tượng bạn có thể trò chuyện trực tiếp với các tài liệu của mình. Đó chính là những gì NotebookLM (notebooklm.google.com) làm được. Được cung cấp sức mạnh bởi cửa sổ ngữ cảnh dài của Gemini 2.5 Pro, công cụ này cho phép bạn tải lên các nguồn tài liệu (PDF, Google Docs, link website…). Sau đó, nó trở thành một chuyên gia về chính các tài liệu đó, giúp bạn tóm tắt, hỏi đáp, so sánh thông tin và đặc biệt là mọi câu trả lời đều đi kèm trích dẫn chính xác từ tài liệu gốc, đảm bảo tính minh bạch tuyệt đối.

Xem thêm về cách sử dụng NotebookLM tại: NotebookLM – Trợ lý AI thay đổi hoàn toàn cách bạn nghiên cứu và làm việc.

Kích hoạt khả năng “Deep Research”

Deep Research không phải là một nút bấm, mà là một khả năng bạn có thể kích hoạt bằng cách ra lệnh đúng cách, đặc biệt khi sử dụng gói Gemini Advanced. Kỹ thuật này tận dụng năng lực Thinking Model của Gemini 2.5 Pro. Khi đối mặt với một vấn đề phức tạp, thay vì hỏi một câu đơn giản, bạn hãy cấu trúc câu lệnh của mình để yêu cầu một sự phân tích sâu. Ví dụ:

“Hãy hành động như một nhà phân tích chiến lược kinh doanh. Sử dụng mô hình SWOT và 5 Áp lực cạnh tranh của Porter để phân tích toàn diện công ty Vinamilk trong ngành sữa Việt Nam. Hãy tìm kiếm và tổng hợp thông tin từ các báo cáo tài chính quý gần nhất, các chiến dịch marketing nổi bật trong 2 năm qua, và các bài đánh giá sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử. Hãy sử dụng năng lực suy luận nâng cao của bạn để xem xét vấn đề từ nhiều góc độ trước khi đưa ra 3 đề xuất chiến lược khả thi.”

Câu lệnh này sẽ kích hoạt khả năng lý luận nâng cao, giúp Gemini tạo ra một câu trả lời có cấu trúc, chiều sâu và mang tính phân tích cao hơn nhiều.

IV. TẦM NHÌN TƯƠNG LAI: PROJECT ASTRA VÀ KỶ NGUYÊN AI TÁC TỬ

Để hiểu hướng đi tương lai của Google, không thể không nhắc đến Project Astra. Đây là một nguyên mẫu nghiên cứu về một “trợ lý AI toàn năng”, có khả năng nhận thức và tương tác với thế giới theo thời gian thực. Astra có thể “nhìn” qua camera, “nghe” các câu hỏi, và hiểu mối liên hệ giữa những gì nó thấy và nghe một cách tức thời. Nó có thể ghi nhớ những gì đã thấy trước đó trong cùng một phiên làm việc.

Project Astra chính là hiện thân của tầm nhìn về AI Tác tử (Agentic AI) – một AI không chỉ trả lời câu hỏi mà còn có thể lập kế hoạch, sử dụng công cụ và thực hiện các hành động thay cho người dùng. Các năng lực được thử nghiệm trong Astra đang dần được tích hợp vào các sản phẩm thực tế như Gemini Live. Tương lai mà Google hướng tới không phải là một chatbot thông minh hơn, mà là một tác tử AI nhận thức được ngữ cảnh, có trí nhớ, và chủ động hỗ trợ con người một cách liền mạch.

Toàn hy vọng cẩm nang toàn diện và cập nhật nhất này đã giúp các bạn có một cái nhìn sâu sắc và rõ ràng về hệ sinh thái AI của Google. Việc làm chủ những công cụ này không còn là một lựa chọn, mà là một kỹ năng thiết yếu để tối ưu hóa công việc và tạo ra lợi thế cạnh tranh. Hãy bắt đầu thử nghiệm, áp dụng vào các bài toán cụ thể của bạn và biến chúng thành sức mạnh của riêng mình.

Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, đừng ngần ngại chia sẻ nó cho bạn bè và đồng nghiệp. Và hãy đăng ký nhận bản tin từ website nguyenthieutoan.com để không bỏ lỡ những bài phân tích chuyên sâu khác về công nghệ, kinh doanh và tối ưu vận hành nhé!

Nguyễn Thiệu Toàn

Tôi là người biến ý tưởng thành hệ thống AI và Tự động hóa thực tế. Tôi dùng Marketing để tìm hiểu những khó khăn bạn đang gặp, sau đó xây dựng các giải pháp tự động để giúp bạn thoát khỏi những công việc tẻ nhạt. Mục đích là để bạn có thể tập trung vào những việc lớn hơn, chứ không phải để thay thế vị trí của bạn.

Xem thêm

Xem thêm về Nguyễn Thiệu Toàn